ΑΚΜΗ – ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ

ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ

Η ακμή είναι αποτέλεσμα τεσσάρων αιτιολογικών παραγόντων σε άτομα με κατάλληλο γενετικό υπόστρωμα.

Α) Υπερέκκριση σμήγματος. Η ακμή εντοπίζεται εκεί όπου οι σμηγματογόνοι αδένες υπερλειτουργούν όπως πρόσωπο, στέρνο, ράχη και γλουτοί. Είναι ανάλογη της σμηγματόρροιας και εμφανίζεται στην έναρξη της εφηβείας όπου οι αδένες έχουν ωριμάσει. Όταν ανασταλεί η λειτουργία τους ελέγχεται η ακμή.

Β) Απόφραξη του τριχοσμηγματογόνου πόρου λόγω διαταραχής της κερατινοποίησης των θυλάκων των τριχών. Το κερατινώδες υλικό γίνεται πυκνότερο και αποφράζει την έκκριση σμήγματος. Ο διατεταμένος θυλακικός αυλός περιέχει συμπυκνωμένη κερατίνη και λιπιδικά υπολείμματα (κλειστός φαγέσωρας), ενώ όταν ο θύλακας διατηρεί πύλη εξόδου στην επιφάνεια του δέρματος και η ημιστερεή μάζα προβάλει σχηματίζεται ένα βύσμα (ανοικτός φαγέσωρας). Οι βλάβες της ακμής (φαγέσωρες) είναι αποτέλεσμα αυτής της ανώμαλης κερατινοποίησης, καθώς και μιας πολύπλοκης αλληλεπίδρασης μεταξύ ορμονών (ανδρογόνα) και μικροβίων (Propionibacterium acnes) στις τριχοσμηγματογόνες μονάδες. Τα ανδρογόνα (τα οποία είναι ποσοτικά και ποιοτικά φυσιολογικά) διεγείρουν τους σμηγματογόνους αδένες ώστε να παράγουν μεγαλύτερα ποσά σμήγματος.

Γ) Μικροβιακοί παράγοντες. Στους θυλάκους των τριχών σε όλα τα άτομα (υγιείς και με ακμή) βρίσκονται πάντα σταφυλόκοκκοι, ζυμομύκητες του γένους πιτυρόσπορο και προπιονικό βακτηρίδιο. Τα βακτηρίδια περιέχουν λιπάσες που μετατρέπουν τα λιπίδια σε ελεύθερα λιπαρά οξέα που είναι φαγεσωρογόνα.

Δ) Φλεγμονή. Τα διατεταμένα θυλακικά τοιχώματα μπορεί να ραγούν και το περιεχόμενο (σμήγμα, λιπίδια, λιπαρά οξέα, κερατίνη κ.λ.π.) μπορεί να διαρρεύσει στο χόριο, προκαλώντας αντίδραση ξένου σώματος (βλατίδα, φλύκταινα, οζίδιο). Η ρήξη και η επακόλουθη έντονη φλεγμονή οδηγεί στο σχηματισμό ουλών.

ΔΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ

Φαγέσωρες, ανοικτοί (μαύρα στίγματα) ή κλειστοί (λευκές βλατίδες). Βλατίδες και φλύκταινες με φλεγμονή (ερυθρές) ή χωρίς φλεγμονή. Οζίδια ή κύστες, 1-4 cm σε διάμετρο. Συρίγγια συνήθως στην οζώδη ακμή. Ουλές, ατροφικές ή υπερτροφικές. Σμηγματόρροια του προσώπου και του τριχωτού της κεφαλής.

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ

Α) Φαγεσωρική ακμή όπου ανευρίσκονται μόνο ανοιχτοί και κλειστοί φαγέσωροι. Β) Βλατιδοφλυκταινώδης ακμή όπου ανευρίσκονται βλατίδες, φλυκταινίδια ή βλατιδοφλυκταινίδια Γ) Φλεγμονώδης ή κυστική ακμή με κακή όψη του δέρματος όπου ανευρίσκονται οζίδια, κύστες, φλυκταινίδια και ουλές.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΚΜΗΣ

Ακμή σε ενήλικη γυναίκα. Επίμονη ακμή σε δασύτριχη γυναίκα με ή χωρίς διαταραχή του κύκλου της περιόδου.
Συρρέουσα ακμή. Βαριά κυστική ακμή με έντονες βλάβες στον κορμό. Σπάνια συνδέεται με τον γονότυπο ΧΥΥ ή με το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Κεραυνοβόλος ακμή. Σε νεαρούς άρρενες (13-17 ετών). Οξεία έναρξη βαριάς κυστικής ακμής με διαπύηση των βλαβών και έλκωση. Επίσης υπάρχει κακουχία, εύκολη κόπωση, πυρετός, αρθραλγίες, λευκοκυττάρωση και αυξημένη ΤΚΕ.
Ανθεκτική ακμή. Μπορεί να σχετίζεται με συγγενή υπερπλασία των επινεφριδίων (ανεπάρκεια της 11-6-ή της 21-6-υδροξυλάσης).
Ακμή της Μαγιόρκα ή θερινή ακμή. Μετά από έκθεση στον ήλιο σε γυναίκες 20-30 ετών.
Άλλες μορφές: τροπική, προεμμηνοπαυσιακή, κοσμητική, μηχανική, χηλοειδής ακμή και gram (-) θυλακίτιδα.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

-Υπερηχογράφημα ωοθηκών.
-Ελεύθερη τεστοστερόνη, FSH, LH, DHEA-S, 17 – ΟΗ προγεστερόνη.

ΟΡΜΟΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΗΝ ΑΚΜΗ

Η διερεύνηση με εργαστηριακές εξετάσεις γίνεται στις εξής περιπτώσεις:
-διαταραχές εμμήνου ρύσεως
-δασυτριχισμός, ανθεκτική ακμή, όψιμη ακμή
-ακμή που υποτροπιάζει σύντομα μετά από συστηματική χρήση ισοτρετινοΐνης
-παιδιά ηλικίας 7-9 ετών με ακμή
-βρέφη με ακμή και συνοδά σημεία υπερανδρογονισμού.

ΠΟΡΕΙΑ
Η ακμή μπορεί να αποδράμει αυτόματα μετά τα είκοσι χρόνια ή μπορεί να επιμένει μετά την τέταρτη δεκαετία. Εξάρσεις παρατηρούνται κατά την έναρξη της εμμηνορρυσίας ή το χειμώνα. Το μόνο σωματικό επακόλουθο είναι η ουλοποίηση, η οποία είναι δυνατό να αποφευχθεί με την κατάλληλη θεραπεία, κυρίως με τη χορήγηση ισοτρετινοΐνης στα αρχικά στάδια της νόσου.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της ακμής θα πρέπει να εκτιμώνται εξατομικευμένα σε κάθε ασθενή και η θεραπεία να προσαρμόζεται ανάλογα. Στόχος της θεραπείας είναι η μείωση της σμηγματόρροιας, ο περιορισμός σχηματισμού φαγεσώρων, μείωση του πληθυσμού του προπιονικού βακτηριδίου και μείωση της φλεγμονής με την  κατάλληλη  τοπική ή και συστηματική αγωγή. 

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ
Καθαρισμός της περιοχής πρωί και βράδυ

ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ  
Η τοπική αγωγή έχει δύο σκέλη, την αντιφλεγμονώδη και την κερατολυτική θεραπεία, και σε ήπιες μορφές είναι αρκετή για να βελτιωθεί η κατάσταση του ασθενή.

Για τα φλεγμονώδη στοιχεία χρησιμοποιούνται τοπικά: 

α) Το υπεροξείδιο του βενζολίου. Αυτό έχει βακτηριοστατική δράση και επαλείφεται το βράδυ στις πάσχουσες περιοχές ενώ το πρωί αφαιρείται με  νερό.

β) Τοπικά αντιβιοτικά. Τετρακυκλίνες, ερυθρομυκίνη, κλινταμυκίνη. Έχουν αντιμικροβιακή δράση γιατί μειώνουν σημαντικά τον πληθυσμό του προπιονικού βακτηριδίου.

Για την κερατολυτική δράση χρησιμοποιούμε το ρετινοïκό οξύ και το αζελαïκό οξύ. α) Το  ρετινοïκό οξύ διαλύει τους φαγέσωρες, διορθώνει την ανώμαλη κερατινοποίηση μέσα στο θύλακο και επιβραδύνει την αυξημένη παραγωγή κερατινοκυττάρων. Επαλείφεται το βράδυ και το πρωί αφαιρείται με νερό. Μερικές φορές δρα ερεθιστικά και προκαλεί ερυθρότητα, ξηρότητα και απολέπιση, ώστε αναγκάζει τους ασθενείς να διακόπτουν τη θεραπεία. β) Το αζελαïκό οξύ έχει αντιφλεγμονώδη και κερατολυτική δράση. Επαλείφεται πρωί και βράδυ στις πάσχουσες περιοχές.

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Στη μέτρια και σοβαρή ακμή παράλληλα με την τοπική χορηγείται και συστηματική θεραπεία. Η συστηματική θεραπεία της ακμής γίνεται με τη χορήγηση αντιβιοτικών από το στόμα, ισοτρετινοΐνης και ορμονών.

Από τα αντιβιοτικά πρωταρχική θέση έχει η τετρακυκλίνη και μετά ακολουθεί η ερυθρομυκίνη. Χορηγούνται για διάστημα 6-8 μήνες. Η τετρακυκλίνη δεν χορηγείται σε εγκύους, γιατί αναστέλλει την ανάπτυξη του σκελετού του εμβρύου, όπως και στα μικρά παιδιά, γιατί εναποτίθεται στα εκφυόμενα δόντια, δίνοντάς τους κίτρινη χροιά. Τα αντιβιοτικά δρουν άμεσα στη φλεγμονή, ενώ έχουν ελάχιστες ανεπιθύμητες ενέργειες όπως ναυτία, διάρροια και κολπίτιδα στις γυναίκες.

Η ισοτρετινοΐνη χορηγείται σε περιπτώσεις βαριάς κυστικής ακμής ή όταν έχουν αποτύχει τα αντιβιοτικά. Η χρήση της έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα. Η θεραπεία διαρκεί 4-7 μήνες ή και περισσότερο ανάλογα με τη δόση του φαρμάκου. Αν επιτευχθεί ίαση νωρίτερα, διακόπτεται και τα καλά αποτελέσματα διατηρούνται και  μετά τη διακοπή. Πριν από την έναρξη της θεραπείας αλλά και κατά τη διάρκειά της, γίνονται εργαστηριακές εξετάσεις που αφορούν τα λιπίδια του αίματος και την ηπατική λειτουργία. Τα ρετινοειδή έχουν τερατογενετική δράση στο έμβρυο, γι’ αυτό οι γυναίκες πρέπει να λαμβάνουν συγχρόνως μέτρα αντισύλληψης. Επίσης παρατηρούνται αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως χειλίτιδα, ξηρό δέρμα, κνησμός επίσταξη, επιπεφυκίτιδα, απολέπιση στις παλάμες και στα πέλματα, φωτοευαισθησία, πονοκέφαλος κ.λπ. Παρά τις ανεπιθύμητες ενέργειες η ισοτρετινοΐνη είναι ένα αποτελεσματικό φάρμακο. Πάντοτε όμως οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται στενά.

ΟΡΜΟΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η χρήση των οιστρογόνων στις γυναίκες με τη μορφή αντισυλληπτικών, βασίζεται στην αναστολή της δράσης των ανδρογόνων στους σμηγματογόνους αδένες, με αποτέλεσμα την μείωση της παραγωγής σμήγματος. Χορηγούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα (6-12 μήνες). Τελευταία χορηγείται επίσης σπιρονολακτόνη και γλυκοκορτικοειδή.

Μεγάλη προσοχή απαιτεί η χρήση των αντισυλληπτικών. Ο θεράποντας ιατρός πρέπει να ελέγχει πάντα και με προσοχή τις αντενδείξεις χορήγησης  των φαρμάκων αυτών όπως για παράδειγμα η κύηση, το κάπνισμα και ηλικία μεγαλύτερη των 35 ετών, διαταραχές πήξης, ημικρανία, υπερχοληστεριναιμία, σακχαρώδης διαβήτης, χειρουργείο με παρατεταμένη ακινητοποίηση και πολλές άλλες.

Υπάρχει πληθώρα ορμονικών θεραπειών για την ακμή. Είναι χρήσιμη σε γυναίκες με ακμή και κλινικά ή και εργαστηριακά σημεία υπερανδρογονισμού. Η συνεργασία με ενδοκρινολόγο ή γυναικολόγο είναι χρήσιμη. Η επιτυχής θεραπεία εξαρτάται πάντα από τη σωστή συνεργασία ιατρού και ασθενούς.

Λοιμώξεις

• ΙΟΓΕΝΕΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ

Μολυσματική Τέρμινθος

Η μολυσματική τέρμινθος είναι μια ιογενής  λοίμωξη της επιδερμίδας που χαρακτηρίζεται από ομφαλωτές βλατίδες στο χρώμα του δέρματος. Παρατηρείται κυρίως στα παιδιά και σε σεξουαλικά ενεργείς ενήλικες.

Οφείλονται στον ιό της μολυσματικής τερμίνθου (MCV). Ο ιός έχει τέσσερις τύπους. Ο MCV-1 προσβάλει τα παιδιά, Ο MCV-2 τους ενήλικες ενώ οι τύποι 3 και 4 προκαλούν σπάνια λοίμωξη. Ο χρόνος επώασης είναι 14 μέρες με 6 μήνες. Η μετάδοση γίνεται με άμεση επαφή δέρματος με δέρμα.

Στα παιδιά εμφανίζονται στα εκτεθειμένα μέρη του σώματος ενώ στους ενήλικες στη γεννητική χώρα. Σε HIV ασθενείς οι βλάβες είναι πιο εκτεταμένες. Χρειάζεται προσοχή  και άμεση θεραπεία για τυχόν δευτερογενής επιμόλυνση οπότε και οι βλάβες γίνονται επώδυνες.

Η διάγνωση γίνεται με την κλινική εικόνα ενώ βιοψία χρειάζεται μόνο σε περίπτωση διαφορικής διάγνωσης.

Μπορεί να υποχωρήσουν αυτόματα, συνήθως όμως πολλαπλασιάζονται και αυξάνουν σε αριθμό και μέγεθος  γι αυτό είναι προτιμότερο να  αφαιρούνται με laser.

Έρπης ζωστήρα

Ο έρπης ζωστήρα είναι μια οξεία ιογενής  λοίμωξη που οφείλεται σε ενεργοποίηση του ιού της ανεμοβλογιάς- έρπητα ζωστήρα (VZV). Ακολουθεί ένα ή περισσότερα συγκεκριμένα νευροτόμια Ο ιός μετά από την πρώτη νόσηση από ανεμοβλογιά έχει εισέλθει στα αισθητικά νεύρα και παραμένει στα νωτιαία  γάγγλια.

Η εκδήλωση του έρπητα ζωστήρα ακολουθεί συνήθως τρία στάδια. Τα πρόδρομα συμπτώματα μπορεί να είναι νευριτικός πόνος, παραισθησία, πόνος, ευαισθησία, καύσος, κνησμός και διαρκούν 3 έως 5 μέρες (εύρος 1-14) πριν το δερματικό εξάνθημα. 

Στη συνέχεια ακολουθεί η εμφάνιση του εξανθήματος με φυσαλίδες σε ομάδες πάνω σε ερυθηματώδη βάση. Μπορεί να συμβεί προσβολή του νεύρου χωρίς της εμφάνιση του εξανθήματος. Συστηματικά συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθούν με κεφαλαλγία, κακουχία και πυρετό. Σε αυτή την περίπτωση είναι σωστό να αποκλειστεί η ερπητική εγγεφαλοπάθεια.

Μετά την αποδρομή του εξανθήματος μερικές φορές χρειάζεται να αντιμετωπιστεί η μεθερπητική νευραλγία. Περιγράφεται σαν αίσθημα καύσου και δυνατό πόνο σαν σουβλιά ή μαχαιριά και διαρκεί εβδομάδες, μήνες ή χρόνια. Η μεθερπητική νευραλγία χρειάζεται ειδική αγωγή.

Παράγοντες που μπορεί να συμβάλουν στην υποτροπή είναι η μεγάλη ηλικία, η κόπωση, το stress, η λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, οι κακοήθειες, το AIDS κ.ά. Σε ανοσοκαταστολή μπορεί να έχουμε και διάσπαρτη εμφάνιση του εξανθήματος. Πάνω από 66% αφορά ηλικίες άνω των 50 ετών ενώ το 5% αφορά παιδιά κάτω των 15 ετών. Για τη θεραπεία χρησιμοποιούμε ακυκλοβίρη, βαλακυκλοβίρη, φαμκυκλοβίρη και βριβουδίνη. Για τη μεθερπητική νευραλγία προτείνονται τρικυκλικά αντικαταθληπτικά και αντιεπιληπτικά φάρμακα.

Η εντόπιση του έρπητα ζωστήρα στην περιοχή του οφθαλμού απαιτεί άμεση θεραπεία διότι υπάρχει κίνδυνος τύφλωσης.

Το σύνδρομο Ramsay – Hunt  τύπου 2, συνήθως,  εκδηλώνεται με αδυναμία στην κίνηση μυών του προσώπου, πόνο στο αυτί, απώλεια γεύσης στο μπροστινό μέρος της γλώσσας, ξηρά μάτια και στόμα, και φυσαλιδώδη εξανθήματα. Μπορεί  να συνυπάρχουν εμβοές, απώλεια ακοής, και ίλιγγος. Απαιτεί άμεση έναρξη αγωγής.

Απλός έρπης

Ο ιός του απλού έρπητα (HSV)  διακρίνεται σε δύο τύπους. Ο  τύπος 1 (HSV-1) επιχείλιος και ο τύπος 2 (HSV-2) γεννητικών οργάνων. Η λοίμωξη εντοπίζεται στα χείλη και στα γεννητικά όργανα. Υπάρχουν όμως και  σπανιότερες μορφές όπως  η ερπητική περιονυχία και ο νεογνικός έρπης.  Ο επιχείλιος έρπης οφείλεται 80%-90% στον τύπο 1 και 10% -20%  στον τύπο 2   από τη στοματική επαφή. Ενώ ο έρπης των γεννητικών οργάνων οφείλεται 70%-90% στον τύπο 2 και 10% - 30% στον τύπο 1.

Η λοίμωξη είναι πρωτοπαθής και υποτροπιάζουσα. Μετά την πρώτη μόλυνση ο ιός μένει στα αισθητικά γάγγλια εφ’ όρου ζωής και υποτροπιάζει κάθε φορά που η άμυνα του οργανισμού ελαττώνεται. Στα υγιή άτομα οι υποτροπές μπορεί να είναι ασυμπτωματικές ή μικρής βαρύτητας ενώ σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς οι βλάβες είναι πιο εκτεταμένες.

Κλινικά εκδηλώνεται με τις τυπικές φυσαλίδες του έρπητα που βρίσκονται σε ομάδες πάνω σε ερυθηματώδη βάση είτε στο δέρμα είτε στους βλεννογόνους. Το εξάνθημα συνοδεύεται από κνησμό, καύσο και πόνο. Προσοχή χρειάζεται γιατί ο ιός HSV όπως και ο ιός HPV μπορεί να κάνουν ασυμπτωματικές λοιμώξεις.

Η μετάδοση γίνεται με άμεση επαφή δέρμα με δέρμα. Εκλυτικοί παράγοντες είναι ο ερεθισμός του δέρματος, η ακτινοβολία, η έμμηνος ρύση, ο πυρετός, οι λοιμώξεις, το Stress και γενικά η μείωση της άμυνας του οργανισμού.

Η διάγνωση γίνεται με την κλινική εικόνα και όταν χρειάζεται με εργαστηριακές εξετάσεις  (καλλιέργεια του ιού ή ανίχνευση αντιγόνου του ιού).

Η πρόληψη πρέπει να γίνεται με την αποφυγή της άμεσης επαφής δέρμα με δέρμα όταν υπάρχει ενεργή λοίμωξη.

Για τη θεραπεία χρησιμοποιούμε    τοπικά κρέμα ακυκλοβίρης ενώ όταν χρειάζεται αγωγή από το στόμα χορηγούνται φάρμακα όπως ακυκλοβίρη, βαλακυκλοβίρη, φαμκυκλοβίρη κα.

Σε συχνές υποτροπιάζουσες λοιμώξεις συστήνεται χρόνια κατασταλτική θεραπεία υπό την παρακολούθηση πάντα του θεράποντος ιατρού.

Παιδικά Εξανθήματα

• Νόσος χειρός, ποδός, στόματος
Η νόσος χειρός, ποδός και στόματος είναι συχνή στα παιδιά και χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση φυσαλιδώδους εξανθήματος που οφείλεται κυρίως στον ιό coxsackie A-16 αλλά και στο Α-5 και Α-10. Στη νόσο αυτή παρατηρούνται φαιόλευκες ωοειδές φυσαλίδες διαμέτρου 3-8 mm, με ερυθηματώδη βάση στα άκρα χέρια, πόδια, το στόμα και τους γλουτούς. Συνήθως προσβάλλονται μικρά παιδιά και είναι συχνές οι επιδημίες. Ο παθογόνος ιός είναι δυνατόν να καλλιεργηθεί σε υλικό ληφθέν από το στόμα, το δέρμα η τα κόπρανα. Δεν απαιτείται θεραπεία.

• Ανεμοβλογιά
Η ανεμοβλογιά οφείλεται στον ιό της ανεμοβλογιάς – έρπητα ζωστήρα. Κυρίως προσβάλλονται τα παιδιά, αλλά με την έναρξη των εμβολιασμών έχει μειωθεί σημαντικά η επίπτωση της νόσου στις ανεπτυγμένες χώρες. Το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς διατίθεται στις Η.Π.Α από το Μάρτιο του 1995 και η χρήση του έχει εγκριθεί για υγιή, ευπαθή άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 12 μηνών. Τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα δεν θα πρέπει να εμβολιάζονται γιατί το εμβόλιο περιέχει ζώντα εξασθενημένο ιό. Η καλύτερη προσέγγιση είναι η διαβεβαίωση ότι τα άτομα με τα οποία έρχονται σε στενή επαφή έχουν νοσήσει στο παρελθόν με ανεμοβλογιά ή ότι έχουν εμβολιαστεί.

Κλινική εικόνα

Η νόσος χαρακτηρίζεται από την έκθυση ομάδων από αρκετές έως εκατοντάδες φυσαλίδες, που η καθεμιά μοιάζει με δροσοσταλίδα σε ερυθηματώδη βάση και εντοπίζονται στον κορμό, στο πρόσωπο, στα άκρα, και στο στοματικό βλεννογόνο. Κεφαλαλγία, κακουχία και πυρετός μπορεί να συνοδεύουν το εξάνθημα. Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι 14 – 21 ημέρες. Οι βλάβες επουλώνονται καταλείποντας πολλές φορές εμβυθισμένες ουλές.

Οι πιο σοβαρές επιπλοκές της ανεμοβλογιάς στα παιδιά που οδηγούν στο θάνατο είναι οι δευτερογενείς βακτηριδιακές λοιμώξεις και η πνευμονία. Ο πυρετός, το εντοπισμένο οίδημα ή η κυτταρίτιδα που εκδηλώνεται δύο ημέρες μετά την εμφάνιση της ανεμοβλογιάς μπορεί να υποδηλώνουν νόσο από διεισδυτικό στρεπτόκοκκο της ομάδας Α. Το πομφολυγώδες μολυσματικό κηρίο είναι δυνατόν σε ορισμένες περιπτώσεις να επιπλέξει τις βλάβες της ανεμοβλογιάς.

Η συστηματική προσβολή είναι πιο συχνή σε ενήλικες και συνίσταται στην ανάπτυξη πνευμονίας, ηπατίτιδας, σπειραματονεφρίτιδας, εγκεφαλίτιδας και αρθρίτιδας. Η μητρική λοίμωξη κατά τη διάρκεια της κύησης μπορεί να προκαλέσει σημαντικές βλάβες στο έμβρυο. Θάνατοι ενηλίκων από ανεμοβλογιά ακόμη συμβαίνουν.

Θεραπεία

Οι ενήλικοι ασθενείς ωφελούνται από τη λήψη ασυκλοβίρης ή των παραγώγων της, αν ξεκινήσουν τη θεραπεία μέσα σε 24 – 48 ώρες από την εμφάνιση του εξανθήματος. Υπάρχει όφελος και για τα παιδιά εάν χορηγηθεί το φάρμακο μέσα σε 24 ώρες από την έναρξη της νόσου, αλλά δεν είναι τόσο σημαντικό. Η εφαρμογή υγρών επιθεμάτων για την απομάκρυνση των εφελκίδων και η ακεταμινοφαίνη (όχι η ασπιρίνη, γιατί υπάρχει κίνδυνος ανάπτυξης συνδρόμου Reye) είναι επιβοηθητικά. Η ασυκλοβίρη (40-80 mg/kg/ημέρα χορηγούμενη 4 φορές ημερησίως σε βρέφη και παιδιά που έχουν εκτεθεί στον ιό της ανεμοβλογιάς) μειώνει σημαντικά ή προφυλάσσει από την εμφάνιση πυρετού και φυσαλίδων, αλλά δεν προλαμβάνει την ορομετατροπή στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Η χορήγηση ανοσοσφαιρίνης κατά του ιού της ανεμοβλογιάς έρπητα – ζωστήρα συνίσταται ως μέθοδος προφύλαξης σε ευπαθή άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο και έχουν εκτεθεί στον ιό και είναι αποτελεσματική εάν χορηγηθεί μέσα σε 96 ώρες μετά από την έκθεση. 

• Μολυσματική τέρμινθος
Ο ιός της μολυσματικής τερμίνθου (ΙΜΤ) αποτελεί το τελευταίο μέλος της οικογένειας των Ρoxvirus που προσβάλλει ειδικά του ανθρώπους. Ο ΙΜΤ είναι ένας ιός μεγάλου σε σχήμα τούβλου που περιέχει DNA διπλής έλικας.

Κλινική εικόνα

Η νόσος χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση ομαδοποιημένων, ροδόχροων έως σαρκόχροων, λείων βλατίδων που φέρουν κεντρικό εντύπωμα (καθίσταται πιο εμφανές κατά τη διάρκεια κρυοθεραπείας). Στα παιδιά μπορεί να εντοπιστεί σε οποιοδήποτε σημείο. Στους ενήλικες, το κάτω μέρος της κοιλιακής χώρας, η βουβωνική χώρα και το πέος αποτελούν χαρακτηριστικές θέσεις εντόπισης. Στους ενήλικες που είναι HIV θετικοί αναπτύσσονται συχνά αυτές οι βλατίδες, ειδικά στην περιοχή του προσώπου και του γενείου. Το κολύμπι σε πισίνες συσχετίζεται με την εμφάνιση της νόσου. Οι βλάβες εκείνες που εντοπίζονται στο κατώτερο κοιλιακό τοίχωμα μπορεί να έχουν μεταδοθεί κατά τη διάρκεια σεξουαλικής επαφής. Οι βλάβες στα γεννητικά όργανα των παιδιών μεταδίδονται στις περισσότερες φορές με αθώο τρόπο. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι βλάβες περιβάλλονται από εκζεματικές αλλοιώσεις (ή σπανίως δακτυλιοειδές ερύθημα). Όταν εντοπίζονται στα βλέφαρα, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή επιπεφυκίτιδα. Η μετάδοση φαίνεται να αυξάνεται σημαντικά μετά από μηχανικό τραυματισμό (π.χ. ξεσμό ή ξύρισμα).

Θεραπεία

Η καλοήθης αυτή νόσος δεν απαιτεί πάντα θεραπεία, γιατί η φυσιολογική της πορεία είναι η αυτόματη υποχώρηση. Η θεραπεία ενδείκνυται στην περίπτωση που οι βλάβες είναι περιορισμένες και ο ασθενής μπορεί να την ανεχθεί. Παρ’ όλα αυτά η συντηρητική παρακολούθηση φαίνεται ότι είναι καλύτερη στην περίπτωση που το παιδί έχει εκατοντάδες βλάβες.

• Κοινή Μυρμηκιά, Ομαλές Μυρμηκιές
Οι μυρμηκιές οφείλονται στον ανθρώπειο ιό των θηλωμάτων (HPV). Ο HPV είναι ένας DNA ιός που προσβάλλει τα επιδερμιδικά κύτταρα, αυξάνοντας τον πολλαπλασιασμό τους και δημιουργώντας έτσι τις μυρμηκιώδεις βλατίδες. Σήμερα έχουν ταυτοποιηθεί πάνω από 70 τύποι HPV. Αν και δεν αναγνωρίζονται συνήθως κατά την κλινική εξέταση, οι διάφοροι τύποι HPV προκαλούν συχνά ειδικούς τύπους μυρμηκιών. Οι μυρμηκιές είναι καλοήθεις, αλλά η HPV λοίμωξη μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση πολλών νεοπλασματικών βλαβών (π.χ. καρκίνος τραχήλου της μήτρας, μυρμηκιώδες καρκίνωμα).

Κυρίως προσβάλλονται παιδιά και ο χρόνος επώασης είναι συνήθως μερικές εβδομάδες έως ένας μήνας. Οι μυρμηκιές μεταδίδονται με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, πατώντας σε νεκρωμένο κερατινώδες υλικό που προήλθε από κάποιον με μυρμηκιές πέλματος με αυτοενοφθαλμισμό μέσω σύνθλιψης άλλου είδους κακοποίησης των βλαβών με σεξουαλική μετάδοση μυρμηκιών πρωκτογεννητικής χώρας, με μετάδοση στο νεογνό από τη μητέρα κατά τη διάρκεια του τοκετού, με μετάδοση κοινών μυρμηκιών από χειραψία ή επαφή κατά τη διάρκεια παιχνιδιού, με αυτοενοφθαλμισμό μέσω ξυρίσματος του γενείου στους άνδρες και των ποδιών στις γυναίκες. Στους ανοσοκατεσταλμένους ασθε­νείς αναπτύσσονται πολλές μυρμηκιές μεγάλου μεγέθους.

Κλινική εικόνα

Οι κοινές μυρμηκιές εμφανίζονται ως μονήρεις ή πολλαπλές υπερκερατωσικές ή μυρμηκιώδεις βλατίδες στα άκρα χέρια ή στα δάκτυλα παιδιών και εφήβων. Οι φυσιολογικές γραμμές του δέρματος διαταράσσονται. Οι περιονύχιες βλάβες είναι συχνές στα παιδιά και μπορεί να οδηγήσουν στον σχηματισμό αύλα­κας στον ονυχιαίο δίσκο εάν προκαλέσουν καθίζηση της μήτρας του όνυχα. Οι υπονύχιες βλάβες μπορεί να ανασηκώσουν το νύχι. Πολλές φορές παρατηρείται το ισομορφικό φαινόμενο (φαινόμενο Koebner) με την εμφάνιση γραμμικών βλαβών στα σημεία ξεσμού. Οι μυρμηκιές είναι δυνατόν να υποστρα­φούν αυτομάτως, γεγονός που ενδεχομένως οφείλεται στην επίθεση που υφίσταται ο ιός από το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού.

Στην περίπτωση αυτή, η μυρμηκιά καθίσταται μελανή και νεκρωτική και αποπίπτει μέσα σε διάστημα μερικών εβδομάδων.

Οι επίπεδες μυρμηκιές εμφανίζονται ως μελαγχρωματικές καστανόχροες ή ροδόχροες αποπλατυσμένες βλατίδες. Συνήθως μοιάζουν με σπίλους. Μερικές φορές καλύπτουν την περιοχή των ποδιών μιας γυναίκας που ξυρίζεται. Οι περισσότερες μυρμηκιές είναι εξωφυτικές (αναπτύσ­σονται προς τα έξω) αλλά οι πελματιαίες μυρμηκιές είναι ενδοφυτικές (ανα­πτύσσονται προς τα έσω), γιατί η πίεση που ασκείται στο πέλμα κατά τη βάδιση τις ωθεί προς το εσωτερικό του. Οι βλάβες θα πρέπει να διαφοροδιαγνωσθούν από τους κάλους και είναι δυνατόν να αφαιρεθούν με απόξε­ση χρησιμοποιώντας μια αιχμηρή λεπίδα. Η απόξεση της μυρμηκιάς αποκαλύ­πτει μαύρα στίγματα, ενώ του κάλου ένα διαφανές κέντρο. Ο όρος μυρμηκιά δίκην μωσαϊκού αναφέρεται σε μια περιοχή που απαρτίζεται από πολλαπλές συρρέουσες πελματιαίες μυρμηκιές. Ένα κονδύλωμα που εντοπίζεται στον βλεννογόνο της πρωκτογεννητικής χώρας μπορεί να είναι νηματοδειδές ή μυρμηκιώδες. Οι περιπρωκτικές βλάβες είναι δυνατόν να καταστούν αρκετά μεγάλες, κάποιες βλάβες μοιάζουν περισσότερο με σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις. Οι νηματοειδείς μυρμηκιές φέρουν πολλαπλές μικροσκοπικές προβολές δίκην «ουρά αλόγου». Η ανάπτυξη μυρμηκιών σε σχήμα κυκλικό (μυρμηκιά σαν ντόνατ) ή ημικυκλικό μπορεί να ακολουθήσει την κρυοθεραπεία. Οι πολλαπλές βλάβες μπορεί να πολλαπλασιαστούν στον ανοσοκατεσταλμένο ασθενή.

Οι ομαλές μυρμηκιές συνήθως δεν απαιτούν θεραπεία, αλλά εάν αυτή ενδείκνυται, εφαρμόζεται καθημερινά ένα τοπικό παρασκεύασμα σαλικυλικού οξέος ή χρησιμοποιείται η μέθοδος της κολλητικής ταινίας. Στην τελευταία τεχνική, ο γονέας τοποθετεί ένα κομμάτι κολλητικής ταινίας στο δάκτυλό του με την πλευρά που κολλάει προς τα έξω και το πιέζει επανειλημμένως πάνω στην επιφάνεια της μυρμηκιάς με αποτέλεσμα όταν το τραβάει να αποσπά τμήμα­τα αυτής. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί τοπικά τρετινοΐνη ή υπεροξείδιο του βενζοϋλίου. Οι μέθοδοι αυτές ίσως έχουν κάποιο όφελος εξαιτίας του ερεθισμού μόνο που προκαλούν στη μυρμηκιά.

Συνήθως αποφεύγεται η αντιμετώπιση των κοινών μυρμηκιών, ειδικά εάν το παιδί είναι μικρό και δεν συνεργάζεται όταν πρόκειται να διενεργηθεί κά­ποια επώδυνη επέμβαση. Συνιστάται στο γονέα η τοπική χρήση παρασκευα­σμάτων σαλικυλικού οξέος καθημερινά για αρκετούς μήνες. Στην περίπτωση που ενδείκνυται η θεραπεία των μυρμηκιών, η διενέργεια κρυοθεραπείας, κάθε 1-3 εβδομάδες επιφέρει την ίαση στο 40-60% μέσα σε 3 μήνες. Τα ποσοστά ίασης μειώνονται σημαντικά εάν ο ψεκασμός πραγματοποιείται κάθε 4 εβδομάδες. Σε μια εκτενή έρευνα έγινε σύγκριση των θεραπειών που ελάμβαναν χώρα κάθε 1, 2 και 3 εβδομάδες και ανευρέθηκε ότι η επιτυχία της μεθόδου συσχετιζόταν με τον αριθμό των συνεδριών και όχι με το διά­στημα που μεσολαβούσε ανάμεσα σ' αυτές. Επομένως, όταν ο ψεκασμός διενεργείται κάθε 1-2 εβδομάδες οδηγεί στην ταχύτερη υποχώρηση των βλα­βών παρά όταν γίνεται κάθε 3 εβδομάδες.

Η πιο αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης θεωρείται σήμερα το Laser CO2.

• ΒΑΚΤΗΡΙΔΙΑΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ

Μολυσματικό κηρίο
Το μολυσματικό κηρίο αντιπροσωπεύει μία επιφανειακή λοίμωξη του δέρματος που προκαλείται είτε από το χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο είτε από τον πυογόνο στρεπτόκοκκο, ενώ πιο συχνά ανευρίσκεται ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος. Παρατηρούνται και μικτές λοιμώξεις. Είναι δυνατόν να παρουσιαστεί μία πομφολυγώδης μορφή, η οποία σχεδόν οφείλεται στο χρυσίζοντα σταφυλό­κοκκο. Συχνά η ανεμοβλογιά, τα δήγματα εντόμων, οι αποξέσεις, οι ρωγμές του δέρματος και τα εγκαύματα προηγούνται του μη πομφολυγώδους μολυσματικού κηρίου. Οι ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα αποικίζονται από μεγάλο αριθμό χρυσίζοντος σταφυλόκοκκου και παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη μολυσματικού κηρίου.

Κλινική εικόνα

Αρχικά σχηματίζεται μια μικροσκοπική φλύκταινα ή φυσαλίδα που στη συνέχεια εξαπλώνεται ταχέως και σχηματίζει μία χαρακτηριστική μελιτόχροη, εφελκιδοποιημένη βλάβη. Συχνά ανευρίσκεται στο πρόσωπο, ειδικά κάτω από τους ρώθωνες, αλλά είναι δυνατόν να εμφανιστεί οπουδήποτε. Οι βλάβες μπορεί να είναι πομφολυγώδεις, φλυκταινώδεις, εφελκιδοποιημένες ή μικτές. Το άλγος, το περιβάλλον ερύθημα και τα συστηματικά συ­μπτώματα συνήθως απουσιάζουν. Συχνή είναι η επιχώρια λεμφαδενοπάθεια.

Θεραπεία

Στην εντοπισμένη νόσο μπορεί να γίνει τοπική χρήση μουπιροσίνης τέσσερις φο­ρές την ημέρα για 7 ημέρες, αν και δεν θα έπρεπε μάλλον να τοποθετείται περιστοματικά, καθώς είναι δυνατόν να αφαιρεθεί με το γλείψιμο. Στην εκτε­ταμένη προσβολή, η χορήγηση ενός αντιβιοτικού per os (π.χ. πενικιλίνη, κεφαλεξίνη, δικλοξακιλλίνη ή ερυθρομυκίνη σε δόση 30-50 mg/kg/ημέρα) είναι αποτελεσματική. Παρ' όλ’ αυτά, σε κάποιες περιοχές ένα σημαντικό ποσοστό στελε­χών χρυσίζοντος σταφυλόκοκκου είναι ανθεκτικό στην ερυθρομυκίνη. Για την εξάλειψη της ρινικής φορείας του χρυσίζοντος σταφυλόκοκκου η ενστάλαξη μουπυροσίνης στη ρίνα δύο φορές ημερησίως για 5 ημέρες είναι αρκετή.

Ψευδάνθρακας και δοθίηνας

Ο όρος δοθίηνας χρησιμοποιείται στην περίπτωση που το ερύθημα της φλεγμονής από τη βακτηριδιακή λοίμωξη επεκτείνεται αρκετά πέρα από το θύλακα. Ο ψευδάνθρακας είναι ένα μεγαλύτερο σε μέγεθος λοιμώδες μόρφωμα που φέρει στην επιφάνεια του πολλούς θύλακες, από τους οποίους εξέρχεται πύον. Οι δοθίηνες είναι ένα φλεγμονώδες οζίδιο, το οποίο εάν μείνει αθεράπευτο ρήγνυται, αποβάλλει πύον και επουλώνεται βραδέως.

Κλινική εικόνα

Ένα ευαίσθητο, φλεγμονώδες οζίδιο είναι δυνατόν να αναπτυχθεί αιφνιδίως στην περιοχή της μασχάλης ή οπουδήποτε αλλού αντιπροσωπεύοντας μια τοπική λοίμωξη ή απόστημα. Μετά από μερικές ημέρες, η οροφή του καθίσταται λεπτή, το οζίδιο κλυδάζει και στη συνέχεια ρήγνυται. Διαφορετικά, το απόστημα παραμένει εν τω βάθει και απορροφάται από το σώμα. Η χρόνια δοθιήνωση μπορεί να οφείλεται στην κατάσταση ρινικής φορείας του χρυσίζοντος του σταφυλόκοκκου ή σε επαναμόλυνση από μέλη της οικογένειας.

Θεραπεία

Η λήψη αντιβιοτικών per os είναι απαραίτητη.

Eπίσης η χρήση ζεστών επιθεμάτων δύο φορές την ημέρα μπορεί να βοηθήσει στη μετακίνηση του αποστήματος προς την επιφάνεια του δέρματος. Η διάνοιξη και η παροχέτευση της βλάβης όταν αυτή καταστεί κλυδάζουσα, αποτελεί την πρωταρχική θεραπεία. Η απόπειρα πρώιμης διάνοιξης και παροχέτευσης μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία χωρίς την έξοδο πύου. Στις χρόνιες περιπτώσεις το καθημερινό καθάρισμα του σώματος με εξαχλωροφαίνιο και η χρήση μουπιροσίνης ή Bactroban στη ρίνα και τον πρωκτό (για τον ασθενή μόνο ή για όλα τα μέλη της οικογένειας) είναι συνήθως αποτελεσματικά.

Βακτηριδιακή θυλακίτιδα

Ο όρος θυλακίτιδα αναφέρεται στη λοίμωξη μεμονωμένων θυλάκων. Ο οργανισμός που συνήθως είναι υπεύθυνος για την κατάσταση αυτή είναι ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος. Χαρακτηριστικός είναι ο τύπος στον οποίο υπάρχει αποικισμός της ρινός που ακολουθείται από διασπορά στο δέρμα. Ο χαμηλός σίδηρος ορού και ο σακχαρώδης διαβήτης έχει συσχετιστεί με χρόνια δοθιήνωση και μπορεί να διαταράξει την προστατευτική βακτηριοκτόνο οξειδωτική δράση των ουδετερόφιλων.

Κλινική εικόνα

Οι πολλαπλές θυλακικές φλύκταινες που είναι διάσπαρτες στον κορμό ή στα άκρα είναι δυνατόν να αντιπροσωπεύουν μια βακτηριδιακή θυλακίτιδα. Πολλές από τις βλάβες μπορεί να είναι εν τω βάθει κείμενες και να εμφανίζονται ως ερυθηματώδεις βλατίδες μόνο. Οι εκδορές μερικές φορές καλύπτουν την πρωτοπαθή φλύκταινα. Με την καλλιέργεια τίθεται η διάγνωση και υποδεικνύεται η επιλογή του κατάλληλου αντιβιοτικού. Βακτηριδιακή θυλακίτιδα παρουσιάζεται στη βρεγματική περιοχή του τριχωτού της κεφαλής και είναι πιο συχνή σε σκουρόχρωμους ασθενείς.

Θεραπεία

θα πρέπει να χορηγηθεί ένα αντιβιοτικό per os όπως υποδεικνύεται από την καλλιέργεια. 0 συνήθης παθογόνος μικροοργανισμός είναι ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος, οπότε θα πρέπει να αρχίσει η χορήγηση της κατάλληλης εμπειρικής θεραπείας. Στα άτομα με επίμονη ή υποτροπιάζουσα δοθιήνωση

προκαλούμενη από χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο είναι δυνατόν να χορηγηθούν τα ακόλουθα σχήματα (δόσεις ενηλίκων):
• Κεφαλεξίνη (500mg 4 φορές την ημέρα για 14 ημέρες)
• Φλουξκλοξακιλλίνη (500mg 4 φορές την ημέρα για 7-14 ημέρες)
• Ριφαμπικίνη (300mg, 2 φορές την ημέρα για τις 4 τελευταίες ημέρες ενός 14ήμερου κύκλου)
• Καθαρισμός του δέρματος με εξαχλωροφαίνο κάθε μέρα για 1 μήνα
• Βακιτρακίνη (ή Bactroban) σε κάθε ρώθωνα κα ιγύρω από τον πρωκτό καθημερινά για 1 μήνα

Η ριφαμπικίνη, όταν χορηγείται ως μονοθεραπεία, οδηγεί σε ανάπτυξη αντοχής. Οι επαναλαμβανόμενες καλλιέργειες μπορεί να βοηθήσουν. Θα πρέπει να καλλιεργείται υλικό από τη ρίνα και να αποθαρρύνεται ο ξεσμός τόσο της ρινός όσο και του δέρματος. Τέλος, εάν τα επίπεδα του σιδήρου είναι χαμηλά θα πρέπει να απόκαθίστανται.

Στικτή κερατόλυση

Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση μικρών βοθρίων 1-2 mm, δικτυωτών ή δακτυλιοειδών διαβρώσεων ή εκτεταμένης απώλειας της υπερκερατωσικής εξώτατης στιβάδας του πέλματος ή των δακτύλων εφήβου, ο οποίος φορά υποδήματα για μεγάλο χρονικό διάστημα με αποτέλεσμα την έντονη εφίδρωση. Οι παλάμες προσβάλλονται σε σπάνιες περιπτώσεις και εμφανίζουν βλάβες με μορφή δακτυλιοειδών περιτραχήλιων. Στα υπεύθυνα για την κατάσταση αυτή βακτήρια περιλαμβάνονται τα κορυνοβακτηρίδια και ο Microciccus sedentarius.

Η χρήση ερυθρομυκίνης ή κλινταμυκίνης τοπικά είναι αποτελεσματική. Το χλωρίδιο του αλουμινίου 20% βοηθά στη μείωση της υπεριδρωσίας και της δυσοσμίας. Θα πρέπει να αποφεύγεται η παρατεταμένη χρήση κλειστών υποδημάτων.

Ερύθρασμα

Το ερύθρασμα προκαλείται από το βακτηρίδιο Corynobacterium minutissimum. Επίσης έχει ανευρεθεί το Corynobacterium afermentans. Στο ερύθρασμα παρατηρούνται καστανέρυθρες μεγάλες κηλίδες με σαφές περίγραμμα και λίγα ή καθόλου λέπια που εντοπίζονται συνήθως στη βουβωνική χώρα ή στη μασχάλη. Με τη λυχνία του Wood διαπιστώνεται φθορισμός χρώματος κοραλλιού, που είναι διαγνωστικός. Ο φθορισμός οφείλεται στην παραγωγή πορφυρινών από τα βακτηρίδια.

Η χορήγηση ερυθρομυκίνης τοπικά ή per os είναι αποτελεσματική. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί τοπικά κλινδαμυκίνη. Έχει αναφερθεί ότι μία εφάπαξ δόση κλαριθρομυκίνης 1g είναι αποτελεσματική. Σε κάποιες μελέτες υποστηρίζεται η δραστικότητα των αντιμικροβιακών σαπουνιών έναντι του ερυθράσματος και συνίσταται η χρήση τους για την πρόληψη των υποτροπών.

• ΜΥΚΗΤΙΑΣΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ

Ποικιλόχρους πιτυρίαση

Η ποικιλόχρους πιτυρίαση είναι μια συχνή επιπολής λοίμωξη του δέρματος που οφείλεται στο λιπόφιλο ζυμομύκητα Pityrosporum ovale. Ο πιο συχνός προδιαθεσικός παράγοντας είναι το λιπαρό δέρμα που παρατηρείται στους νέους ανθρώπους.

Κλινική εικόνα

Η ποικιλόχρους πιτυρίαση χαρακτηρίζεται από υπό ή υπερμελαγχρωματικές κηλίδες εντοπιζόμενες στο άνω τμήμα της ράχης νέων ενηλίκων, οι οποίες παρουσιάζουν ελαφρά απολέπιση κατά την απόξεση τους. Το πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα και η περιοχή του τραχήλου μπορεί επίσης να προσβληθούν. Συχνά αυτό που ενοχλεί τον ασθενή περισσότερο είναι η καθυστέρηση της επαναμελάγχρωσης των βλαβών.

Θεραπεία

Μία επιτυχημένη θεραπευτική προσέγγιση συνίσταται στη χρήση σαμπουάν κετοκοναζόλης 2%, το οποίο εφαρμόζεται στο τριχωτό της κεφαλής και τον κορμό.

Ονυχομυκητίαση

Η ονυχοδυστροφία είναι πολύ συχνή, ειδικά στους ηλικιωμένους. Πρέπει να θυμόμαστε παρ' όλ' αυτά ότι δεν οφείλονται όλες οι δυστροφίες σε μύκητα. Η πιο συχνή πάντως πάθηση των ονύχων παραμένει η μυκητίαση. Ο πιο συνηθισμένος τύπος λοίμωξης είναι η περιφερική υπωνύχια ονυχομυκητίαση. Στον τύπο αυτό, ο μύκητας εγκαθί­σταται στο δέρμα συνήθως του μεσοδακτύλιου διαστήματος και επεκτείνεται περιφερικά στην κορυφή του δακτύλου και στη συνέχεια στο δέρμα κάτω ακριβώς από το περιφερικό τμήμα του όνυχα, το υπωνύχιο. Από το σημείο αυτό, ο μύκητας εισβάλλει στην κάτω επιφάνεια του όνυχα.

Στη λευκή επιφανειακή ονυχομυκητίαση, το δερματόφυτο διεισδύει την ανώτερη επιφάνεια του όνυχα καθιστώντας το λευκό και πιτυρώδες. Στην εγγύς υπωνύχια μορφή, το δερματόφυτο διεισδύει στον όνυχα μέσω της εγγύς ονυχιαίας πτυχής. Το δερματόφυτο (π.χ. Trichophyton rubrum) είναι το πιο συχνό αίτιο, αν και μπορεί να ανευρεθούν ζυμομύκη­τες (π.χ. Candida) ή δυνητικά παθογόνοι μύκητες (π.χ. Aspergillus).

Κλινική εικόνα

Οι διάφορες κλινικές μορφές ονυχομυκητίασης ανευρίσκονται πιο συχνά στους όνυχες των κάτω άκρων σε συνδυασμό με δερματοφυτία των άκρων ποδών. Είναι γεγονός ότι η μυκητίαση του δέρματος μπορεί να υποχωρήσει με τοπική θεραπεία, αλλά υποτροπιάζει εφόσον σπόροι του μύκητα μεταφέρονται από τον όνυχα στο δέρμα. Στα αρχικά στάδια της περιφερικής υπωνύχιας ονυχομυκητία­σης (ΠΥΟ), ο ονυχιαίος δίσκος διαχωρίζεται από την ονυχιαία κοίτη και λαμβάνει μια κιτρινωπή χροιά. Ορισμένες φορές, η μυκητιασική λοίμωξη καθιστά τον όνυχα πιο σκούρο. Ο διαχωρισμός επεκτείνεται κεντρικά και συγκεντρώνονται ιστικά ράκη υπωνύχια. Τελικά, μπορεί να επέλθει καταστρο­φή ολόκληρου του όνυχα. Στην επιφανειακή λευκή μορφή, η επιφάνεια του όνυχα είναι λευκωπή και πιτυρώδης. Στην εγγύς υπωνύχια μορφή, παρατηρείται κιτρινωπή δυσχρωμία κάτω από το εγγύς τμήμα του όνυχα, αν και η επι­φάνεια παραμένει λεία. Η μορφή αυτή ονυχομυκητίασης ανευρίσκεται συνήθως σε ασθενείς με AIDS και το Τ. Rubrum αποτελεί τον πιο συχνό μικροοργανισμό.

Στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτείται καλλιέργεια για την τεκμηρίωση της λοίμωξης και για την ταυτοποίηση του μικροοργανισμού, έτσι ώστε να καθορι­στεί η θεραπεία. Στην ΠΥΟ, λαμβάνεται τμήμα του όνυχα και συγκεντρώνονται υπωνύχια ιστικά ράκη με τη βοήθεια ξέστρου ή λεπίδας. Για τη σωστή διενέργεια καλλιέργειας χρησιμοποιούνται τόσο τεμαχίδια από το κομμέ­νο νύχι όσο και λίγο από το υπωνύχιο νεκρωμένο υλικό. Στην επιφανειακή λευκή ονυχομυκητίαση, ο προσβεβλημένος ονυχιαίος δίσκος αποξέεται με λεπίδα. Στην εγγύς υπωνύχια ονυχομυκητίαση, το επιφανειακό τμήμα του όνυχα αφαιρείται με λεπίδα και το εν τω βάθει τμήμα με ένα ξέστρο.

Θεραπεία

Οι τοπικοί θεραπευτικοί παράγοντες θεωρούνται κατά κανόνα αναποτελεσμα­τικοί έναντι της ονυχομυκητίασης. Απαιτείται θεραπεία per os, με την οποία το ποσοστό ίασης ανέρχεται το 70-80%.